Мажитов Сейфулғабит 1877 – 1938

Сейфулғабит  Мажитов

1877 – 1938 

Қарақалпақ драматургиясының  баслаўшы ири тулғаларының бири Сейфулғабит Мажитов 1877-жылы Мойнақ районында туўылған. Оның атасы Казань қаласынан Қарақалпақстанда 1875-жылы көшип келген.

 С.Мажитов өзиниң путкил өмирин қарақалпақ халқы арасында өткерген. Ол жақсы тәлим алған ҳәм Шығыс халықларының әдебияты, оның ишинде қарақалпақлардың ауыз-еки ҳам жазба әдебияты менен жетик таныс болған. Болажақ жазыўшы озиниң мийнет жолын Арал жағалаўында балық қабыллаўшы лаўазымында ислеўден баслаған, соңынан Қулен болыстың хаткери болып ислеген. Қарақалпақ халқының ғаресизлиги ҳәм азатлығы ушын гурескенлер Амангелди бий, Ерназар Алакоз, уақтында жасаған ол, улкенниң тарийхын пухта уйренеди, Əмиударья болиминдеги орыс басқарыўшылары ҳам жергиликли пухаралар арасындағы өз-ара мүнәсебет пенен қызығады.

1912-жылы С.Мажитов Қоңыратқа көшип келеди ҳәм ири татар байға приказчик болып жалланады. 1919-жылы ол Қасым Ямашев басшылық еткен татар драма дөгерегине ағза болады.

1924-жылы С.Мажитов қарақалпақ әлипбесин ислеп жазыў ушын Ташкентке жибериледи. Ол араб графикасындағы қарақалпақ тили (I-II-III-бөлимлер) туңғыш сабақлығының авторы.

1925-жылдың екинши ярымында ол Төрткүлге көшип келеди ҳәм областлық «Еркин Қарақалпақ» газетасының редакторы болып тайынланады. 1928-37-жыллары мәдений қурылыстың ҳәр қыйлы тараўларында басшы лаўазымларда ислейди. Бул дәўирде ол драматург сыпатында театр жумыслары менен оғада қызығады ҳәм «Таң нуры» труппасы менен тығыз байланыста бирге ислеседи.

С.Мажитов репрессия жылларында наҳақтан айыпланып, өлгеннен кейин ақланады. 1926-27-жыллары ол «Ерназар Алакөз» тарийхый драмасының дәслепки бир актлы вариантын жазады. Пьесаның көп актлы толық варианты 1927-жылдың бәҳәринде «Таң нуры» труппасында табыслы сахналастырылған.

Сейфулғабит  Мажитов

1877 – 1938 

Қорақалпоқ драматургиясининг асосчи шахсларнинг бири Сейфулғабит Мажитов 1877-йили Муйноқ туманида тўғилган. Унинг отаси Казань шаҳридан Қорақолпоғистонга 1875-йили кўчиб келган. С.Мажитов барча ҳаётини қорақалпоқ ҳалқи орасида ўтказган. У яхши таълим олган ва Шарқ ҳалқининг адабиёти, қорақалпоқларнинг оғзаки ва ёзма адабиёти билан қизиққан ва урганган.

Бўлажак шоир, ёзувчи ўзининг меҳнат фаолиятини Орол бўйида балиқ қабул қилувчи лавозимида ишлашдан бошлаган, сўнг Кулен батракнинг котиби бўлиб ишлаган. Қорақалпок ҳалқининг мустақиллиги ва озодлиги учун курашган Амангелди бий, Ерназар Алакоз ва бошқада халқ ботирлари тарийхини ўрганади. Амударё бўлимидаги рус бошқарувчилари ва маҳаллий фуқаролар орасидаги ўз-аро муносабат билан қизиқади.

1912-йили С.Мажитов Қўнғиротга кўчиб келади ва йирик татар бойининг қўлида ишлайди. 1919-йили у  Қосим Ямашев раҳбарлик  қилган татар драма тўгарагига аъзо бўлган.

1924-йили С.Мажитов қорақалпоқ алифбосини ёзиш учун Тошкентга юборилади. У араб графикасидаги қорақалпоқ тили (I-II-III бўлимлар) дастлабки дарсликларининг муаллифи. 1925 йилнинг иккинчи ярмида у ўша даврдаги Қорақалпоғистоннинг маркази Тўткўл шаҳрига кўчиб келади ва «Еркин Қарақалпақ» газетасининг редактори бўлиб тайинланади. 

1928-1937-йиллари маданий қурилишнинг турли хил соҳаларида иш олиб боради. Шу даврда у драматург сифатида театр ишлари билан қизиқади ва «Тонг нури» труппаси билан яқиндан ҳамкорликда иш олиб боради. 1926-1927-йилларда у «Ерназар Олакўз» тарихий драмасининг дастлабки бир актли вариантини ёзади. Пьесанинг кўп актли тўлиқ варианти 1927-йилнинг баҳорида «Тонг нури» труппасида муваффақиятли сахналаштирилади.

С.Мажитов репрессия даврида ноҳақ айбланиб, 1938-йили қамоқда вафот ўтади. Ўлгандан кейин оқланади.

Сейфульгабит Мажитов

1877 - 1938 гг.

Сейфульгабит Мажитов один из основоположников каракалпакской драматургии, родился в 1877 году в Муйнакском районе. 

Его отец переехал в Каракалпакстан из Казани в 1875 году. С. Мажитов всю жизнь провел среди каракалпакского народа. Он был хорошо образован, интересовался и увлекался литературой народов Востока, устной и письменной литературой каракалпаков.

Будущий поэт, писатель начал свой творческий путь, работая рыбаком на берегу Аральского моря, а позже работал секретарем Куленского батрака. Амангельди бий, Эрназар Алакоз и другие, боровшиеся за независимость и свободу каракалпакского народа, изучат историю народных героев. Его интересует взаимодействие российских правителей и местных жителей в амударьинском рукаве.

В 1912 г. С. Мажитов переехал в Кунград и работал в руках крупного татарского богача. В 1919 году он стал членом Татарского драматического кружка, которым руководил Касым Ямашев.

 В 1924 г. С.Мажитов был направлен в Ташкент для написания каракалпакского алфавита. Является автором первых учебников каракалпакского языка по арабской графике (разделы I-II-III). Во второй половине 1925 года он переехал в Турткуль, тогдашнюю столицу Каракалпакстана, и был назначен редактором газеты «Эркин Каракалпак».

С 1928 по 1937 год работал в различных сферах культурного строительства. В этот период он увлекся театральной работой как драматург и тесно сотрудничал с труппой «Заря». В 1926-1927 годах он написал первую одноактную версию исторической драмы «Эрназар Олакоз». Многоактная полная версия пьесы была с успехом поставлена весной 1927 года в труппе «Заря».

Мажитов был несправедливо обвинен во время репрессий и умер в тюрьме в 1938 году. Он оправдывается после смерти.

Seifulgabit Mazhitov

1877 – 1938

Seyfulgabit Mazhitov, one of the founders of Karakalpak drama, was born in 1877 in the Muynak region.

His father moved to Karakalpakstan from Kazan in 1875. S. Mazhitov spent his whole life among the Karakalpak people. He was well educated, interested in and fond of the literature of the peoples of the East, oral and written literature of the Karakalpaks.

The future poet and writer began his career as a fisherman on the shores of the Aral Sea, and later worked as the secretary of the Kulensk farm laborer. Amangeldi biy, Ernazar Alakoz and others who fought for the independence and freedom of the Karakalpak people will study the history of folk heroes. He is interested in the interaction of Russian rulers and local residents in the Amu Darya branch.

In 1912, S. Mazhitov moved to Kungrad and worked in the hands of a large Tatar rich man. In 1919, he became a member of the Tatar Drama Circle, led by Kasym Yamashev.

 In 1924, S. Mazhitov was sent to Tashkent to write the Karakalpak alphabet. He is the author of the first textbooks of the Karakalpak language in Arabic script (sections I-II-III). In the second half of 1925, he moved to Turtkul, then the capital of Karakalpakstan, and was appointed editor of the Erkin Karakalpak newspaper.

From 1928 to 1937 he worked in various areas of cultural construction. During this period, he became interested in theatrical work as a playwright and worked closely with the Zarya troupe. In 1926-1927 he wrote the first one-act version of the historical drama "Ernazar Olakoz". The multi-act full version of the play was successfully staged in the spring of 1927 by the Zarya troupe.

  Mazhitov was unjustly accused during the repressions and died in prison in 1938. He is justified after death.