Шамуратова Айимхан 1917-1993

Айымхан Шамуратова

Қарақалпақстан халық артисти, Өзбекстан халық артисти, 

СССР халық артисти  

(1917-1993) 

Қарақалпақ театр коркем онеринин раўажланыўында, бугинги дарежеде жетиуинде үлес қосқан СССР халық артисти Айымхан Шамуратова.

А.Шамуратова 1917-жыл Қоңырат районында дүньяға келеди. Жаслайынан тойларда, жигит-қызлар жыйынларында қосықлар айтып жүреди. Сол дәўирлерде-ақ аўылласлары оның   талантына, ҳаўазына жоқары баҳа береди. 1931-жылы Қоңырат колхоз театрына актриса болып жумысқа келип, өзиниң биринши мийнет жолын баслайды. 1933-жылы Қарақалпақ мәмлекетлик театрының көркемлик басшысы Ә.Өтепов А.Шамуратованы театрға жумысқа шақырады. Ол театрға келиўден-ақ, бас қаҳарман роллерди атқара баслайды. Тәбият инам еткен туўма таланты, хош ҳаўазы, сахнаға жарасқан сын-сымбаты менен тамашагөйлердиң алғысларына, халықтың ҳүрметине ылайық болды.

 1939-жылы Москва мәмлекетлик консерваториясына оқыўға киреди, 1941-жылы Ўатандарлық урыстың басланыўы менен оқыўын даўам еттириў мүмкиншилиги болмады. Урыс жыллары тылда турып ерлер менен теңдей хызмет етти. 1942-жылы театрда еки агитбригада д6зилип, бир агитбригадаға А.Шамуратова басшылық етти. Агитбригада менен Республикамыздың барлық районларында, алыс аўылларында болып оннан түскен қаржыларды фронтқа жиберип отырды. 1944-жылы Халық комиссарлар комитетинен миннетдаршылық телеграммасы келеди.

Ол театр сахнасында лирик қаҳарманлар менен, характерли образлар жаратты. Атап айтқанда: С.Мажитовтың «Бағдагул» драмасында Бағдагул, К.Яшенниң «Гулсара» музыкалы драмасында Гүлсара, А.Бегимов, Т.Алланазаровлардың «Ғәрип ашық» музыкалы драмасында Шаҳсанем, Н.Дауқараевтың «Алпамыс» музыкалы драмасында Гүлпаршын, Ж.Аймурзаевтың «Раўшан» драмасында Раўшан, «Айгул Абат» музыкалы драмасында Дәмегул, С.Хожаниязовтың «Талўас» комедиясында Айбийке, Ч.Айтматовтың «Ана жер Ана» драмасында Толғанай, Қ.Мәтмуратовтың «Бир үйде еки өмир» драмасында Ҳәмре роллерин айтып өтиў орынлы.

Оның мийнетлерин өз ўақтында жоқары баҳалап барды 1940-жылы Қарақалпақстан халық артисти, 1950-жылы Өзбекстан халық артисти, 1968-жылы СССР халық артисти ҳүрметли атақларын алды. Өзбекстан ҳәм Қарақалпақстан Республикалары Жоқарғы Кеңеслери ҳүрмет жарлықлары менен сыйлықланды. Бир неше мәртебе Нөкис қаласының ҳәм Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңесине депутат болып сайланды.

Шамуратова Айимхан

1940 йили Қорақалпоғистон халқ артисти,

1950 йили Ўзбекистон халқ артисти,

1968 йили СССР халқ артисти

(1917-1993)

 СССР халқ артисти Айимхан Шамуратова, қорақалпоқ саньатининг ривожланишида ўз ҳиссасини қўшган буюк саньаткор. У ўз ижоди билан қорақалпоқ театр саньатида мактаб яратиб кетдилар.

А.Шамуратова 1917-йили Қорақалпоғистон Республикасининиг Қўнғирод туманида дунёга келади.  Ёшлигидан   чиройли овози билан мухлисларига эга бўлади. Овул туйларида, йигит-қизлар базмларида халқ қўшиқларини ижро этарди. 

Уйдагиларининг этирозига қорамасдан, 1932-йили Қўнғирод колхоз театрида актриса бўлиб, ўзининг меҳнат фаолиятини бошлайди. 1933-йили Қорақалпоқ давлат театрининг бадий раҳбари ва директори А.Утеповнинг таклифи билан, А.Шамуратова театрга актриса бўлиб келади. Чиройли овози ва чиройли ташқи кўриниши билан театрда барчага маъқул бўлиб, спектакллардаги лирик қаҳармон ролларини бера бошлайди ва умри давомида  мусиқали спектаклларда бош қаҳармон образларини яратади. 

1939-йили ўз маҳоратини яна да мустаҳкамлаш мақсадида Москва давлат консерватоиясига ўқишга киради. Льекин оилавий шароитлари туфайли ва 1941-йил Ватандарлик уриш бошланишига боғлиқ ўқишини давом эттириш имконияти бўлмайди.

Уриш йилларидаги оғир даврларда,  оилавий шароитларига қорамасдан эрлар билан тенгдек меҳнат қилди. Фронт учун озиқ-овқат, кийим-кенчак ва пул жўнатди. 1942-йили театримизнинг ўзидан 2 та агитбригада ташкил қилиниб, бита бригадага раҳбарлик қилади. Бригада билан Республикамизининг барча туман ва олис қишлоқларида концерт кўрсатиб, ундан тушган пулни фронтга жўнатиб турдилар.  1944-йили унинг номига Халқ комиссарлар қўмитасидан миннатдорчилик телеграммаси келади.

Унинг театрда ижро этган роллари: «Бағдагул» драмасида Бағдагул, «Гулсара» мусиқали драмасида Гулсара, «Ғариб очиқ» мусиқали драмасида Шасанем,   «Алпомиш» мусиқали драмасида Гулпарчин,   «Равшан» драмасида Равшан, «Айгул Абат» мусиқали драмасида Дамегул, «Талуас» комедиясида Айбийке, «Она Ер Она» драмасида Толғанай, «Бир уйда иккита ҳаёт» драмасида Ҳамре ролларини айтиб ўтиш жоиз. 

Унинг меҳнатлари ўз вақтида баҳоланиб, унга:

1940 йили Қорақалпоғистон халқ артисти,

1950 йили Ўзбекистон халқ артисти,

1968 йили СССР халқ артисти буюк унвонлари берилди. Ўзбекистон ва Қорақалпоғистон Республикалари Жўқорғи Кенгаши Фақрий ёрлиқлари билан тақдирланган. Бир неча маротаба Нукус шаҳар ва Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорги Кенгаши номидан депутатликга сайланган. Ўзи ўлгандан сўнг 2004 йили «Буюк хизматлари учун» ордени билан мукофатланди.

Шамуратова Айымхан

Народная артистка Каракалпакстана с 1940 г.,

Народная артистка Узбекистана 1950 г.,

Народная артистка СССР 1968 г

(1917-1993)

 Народная артистка СССР Айымхан Шамуратова – заслуженный деятель искусств, внесший свой вклад в развитие каракалпакского искусства. Своим творческим трудом создал школу каракалпакского театрального искусства.

А.Шамуратова родилась в 1917 году в Кунградском районе Республики Каракалпакстан. У нее будут поклонники с ее красивым голосом с юности. Она пела народные песни на деревенских свадьбах и вечерах.

Несмотря на протесты семьи, в 1932 году она начала свою карьеру актрисы в Кунградском колхозном театре. В 1933 году по предложению художественного руководителя и директора Каракалпакского государственного театра А. Утепова А. Шамуратова пришла в театр в качестве актрисы. Своим прекрасным голосом и красивой внешностью она пользуется популярностью у всех в театре, на протяжении всей жизни начиная давать лирические роли главных героев в спектаклях и создавая образы главных героев в музыкальных спектаклях.

В 1939 году он поступил в Московскую государственную консерваторию, чтобы еще больше укрепить свое мастерство. Но в силу семейных обстоятельств и начала Гражданской войны 1941 года продолжить учебу она не смогла.

В трудные времена военных лет она наравне с земляками работал, невзирая на семейные обстоятельства. Он посылал на фронт продукты, одежду и деньги. В 1942 году ей было организована 2 агитбригада от нашего театра и возглавлял одну битовую бригаду. Бригада давала концерты во всех районах и отдаленных селах республики, отправляя вырученные деньги на фронт. В 1944 году получил благодарственную телеграмму от Комитета Народных Комиссаров.

Её роли в театре: Багдагуль в драме «Багдагул», Гульсара в музыкальной драме «Гульсара», Шасанем в музыкальной драме «Странное открытие», Гулпаршин в музыкальной драме «Алпомиш», Равшан в драме «Равшан», Дамегуль в музыкальной драме «Айгуль Абат», Талуас Айбийке в комедии, Толганай в драме «Она Эр Она» и Хамре в драме «Две жизни в одном доме».

Его труды были оценены:

Народный артист Каракалпакстана с 1940 г.,

Народный артист Узбекистана 1950 г.,

В 1968 году ему было присвоено высокое звание Народного артиста СССР. Награжден Почетной грамотой Верховного Совета Республики Узбекистан и Каракалпакстан. Неоднократно избирался депутатом от города Нукуса и Верховного Совета Республики Каракалпакстан. 

Она после смерти в 2004 году за выдающиеся заслуги была удостоена государственному ордену «Буюк хизматлари учун».

• Муж — Амет, в браке родились семеро детей, рано овдовела^[1].

• Народная артистка Каракалпакской АССР (1940)
  • Народная артистка Узбекской ССР (1950)^[5]
  • Народная артистка СССР (1968)
  • Два ордена Трудового Красного Знамени (в т.ч. 1959)
  • Орден «За выдающиеся заслуги» (Узбекистан) (2004 — посмертно)^[6]
  • Медали
  • Почётные грамоты Верховных Советов Узбекистана и Каракалпакстана.

• 1962 — «Талуас» С. Ходжаниязова — Айбике
  • «Гульсара» К. Яшена — Айсара
  • «Алпамыс» Н. Давкараева — Гульпаршин, Барчин
  • «Раушан» Д. М. Аймурзаева и Т. Алланазарова — Раушан
  • «Насильно мил не будешь» С. Ходжаниязова — Паршагуль
  • «Материнское поле» по Ч. Т. Айтматову — Толгонай
  • «Бедность не порок» А. Н. Островского — Анна Ивановна
  • «Халима» Г. Зафари — Халима
  • «Новые люди» М. Дарибаева — Арзихон
  • «Багдагуль» С. Мажитова — Багдагуль
  • «Стряпуха» А. Е. Макаёнка — Валя
  • «Бегжапская трагедия» П. Тилегенова — Бийбижан
  • «Айгуль-Абат» Д .М. Аймурзаева — Дамегуль
  • «Гарип-Ашык» А. Бегимова и Т. Алланазарова — Шасанем
  • «Дочь каракалпака» Т. К. Каипбергенова — Санем
  • «Молодой человек» Г. Д. Мдивани и А. Кирова
  • «Коклен-богатырь» М. Дарибаева — Айпери
  • «Аршин мал алан» У. Гаджибекова — Гюльчохра
  • «Сорок девушек» А. Шамуратова и И. Юсупова — Oqsuluv ona

• 1958 — Рыбаки Арала — эпизод
• 
  

Shamuratova Ayymkhan

People's Artist of Karakalpakstan since 1940,

People's Artist of Uzbekistan 1950,

People's Artist of the USSR 1968

(1917-1993)

People's Artist of the USSR Ayymkhan Shamuratova is an honored artist who has contributed to the development of Karakalpak art. With his creative work he created a school of Karakalpak theatrical art.

A. Shamuratova was born in 1917 in the Kungrad region of the Republic of Karakalpakstan. She will have fans with her beautiful voice from her youth. She sang folk songs at village weddings and parties.

Despite her family's protests, in 1932 she began her career as an actress at the Kungrad Collective Farm Theatre. In 1933, at the suggestion of the artistic director and director of the Karakalpak State Theater A. Utepov, A. Shamuratova came to the theater as an actress. With her beautiful voice and beautiful appearance, she is popular with everyone in the theater, throughout her life starting to give lyrical roles of the main characters in performances and creating images of the main characters in musical performances.

In 1939 he entered the Moscow State Conservatory to further strengthen his skills. But due to family circumstances and the outbreak of the Civil War in 1941, she could not continue her studies.

In difficult times of the war years, she worked on a par with fellow countrymen, regardless of family circumstances. He sent food, clothes and money to the front. In 1942, she organized 2 propaganda brigade from our theater and headed one bit brigade. The brigade gave concerts in all regions and remote villages of the republic, sending the proceeds to the front. In 1944 he received a telegram of thanks from the Committee of People's Commissars.

Her roles in the theater: Bagdagul in the drama Bagdagul, Gulsara in the musical drama Gulsara, Shasanem in the musical drama Strange Discovery, Gulparshin in the musical drama Alpomish, Ravshan in the drama Ravshan, Damegul in the musical drama Aigul Abat”, Taluas Aybiyke in the comedy, Tolganay in the drama “Ona Er She” and Hamre in the drama “Two Lives in One House”.

His work has been commended:

People's Artist of Karakalpakstan since 1940,

People's Artist of Uzbekistan 1950,

In 1968 he was awarded the high title of People's Artist of the USSR. Awarded with the Honorary Diploma of the Supreme Council of the Republic of Uzbekistan and Karakalpakstan. Repeatedly elected as a deputy from the city of Nukus and the Supreme Council of the Republic of Karakalpakstan.

After her death in 2004, she was awarded the state order "Buyuk hizmatlari uchun" for outstanding services.